W minionym półroczu sytuacja ogólna małych polskich firm nieznacznie się pogorszyła, pomimo optymistycznych nastrojów pod koniec zeszłego roku. Przedsiębiorcy pozostają jednak optymistami i oczekują znacznie lepszego kolejnego półrocza. Takie wnioski płyną z badania Instytutu Badań i Analiz OSB oraz portalu Firmy.net, dotyczącego nastrojów gospodarczych wśród mikro- i małych firm w pierwszej połowie 2014 i prognoz na drugą połowę roku.
Zbyt optymistyczne oczekiwania przedsiębiorców nie spełniły się
Polscy przedsiębiorcy odczuli pewną poprawą sytuacji swoich firm w drugiej połowie 2013 roku, na co wskazywały wyniki badań z października zeszłego roku. Jednak przewidywana przez nich dalsza znacząca poprawa sytuacji w pierwszym półroczu 2014 roku niestety nie nastąpiła, co pokazuje obecne badanie. Pomimo, że sytuacja ogólna najliczniejszej grupy przedsiębiorstw nie zmieniła się w tym okresie (41,9 proc.), wśród pozostałych firm częściej nastąpiło jej pogorszenie (30,9 proc.) niż poprawa (27,3 proc.).
Wykres 1 - Sytuacja ogólna firm – stan przewidywany w grudniu 2013 r. i ocena po upływie tego okresu – w czerwcu 2014 roku.
Najlepiej swoją sytuację oceniały firmy działające w sektorze usług oraz rolnictwa (w tym leśnictwo, łowiectwo i rybactwo). Natomiast w sektorach budownictwo, handel i przemysł, pomimo, że w najliczniejszej grupie przedsiębiorstw sytuacja nie zmieniła się, wśród pozostałych znacznie częściej nastąpiło jej pogorszenie niż poprawa.
Wykres 2 - Sytuacja firm w pierwszej połowie 2014 r. według sektorów ekonomicznych
Ceny i sprzedaż w kraju nadal w dół
W minionym półroczu ponad połowa przedsiębiorców utrzymała stały poziom cen (51,5 proc.), jednak wśród pozostałych znacznie częściej podejmowane były decyzje o ich obniżeniu (27,2 proc.) niż wzroście (18,3 proc.). Poziom cen częściej wzrastał niż spadał w następujących sektorach: rolnictwo, handel i przemysł. Z kolei firmy z sektora budownictwo i usługi częściej decydowały się na obniżanie cen.
Czynnikiem silnie powiązanym z poziomem cen jest poziom sprzedaży. Choć najliczniejsza grupa firm utrzymała sprzedaż na tym samym poziomie co wcześniej (42,8 proc.), to w pozostałej części częściej następował spadek popytu wśród konsumentów (33,9 proc.) niż wzrost (23,3 proc.).
Tendencją wzrostową poziomu sprzedaży charakteryzował się jedynie sektor rolnictwa. Pozostałe sektory gospodarki częściej odczuły spadki sprzedaży niż wzrosty, co najsilniej dotknęło sektor budownictwa.
Poziom sprzedaży na rynkach zagranicznych
W grupie wszystkich przedsiębiorstw, których przedstawiciele uczestniczyli w badaniu, 21,8 proc. z nich zadeklarowało, że prowadzi sprzedaż na rynkach zagranicznych. Ponad połowa z nich utrzymała tam swój poziom sprzedaży (61,2 proc.). Pozostała grupa zanotowała w takim samym stopniu wzrost co spadek poziomu sprzedaży (19,4 proc.).
Wykres 3 - Poziom sprzedaży na rynkach zagranicznych w pierwszej połowie 2014 r.
Najwyższy wzrost sprzedaży za granicą osiągnęły firmy działające w rolnictwie. Z kolei największe trudności z utrzymaniem swojej pozycji za granicą miały firmy z sektora budowlanego.
Finanse, konkurencyjność i pozycja na rynku
Choć sytuacja finansowa prawie 41 proc. firm nie zmieniła się, to w grupie pozostałych firm znacznie częściej nastąpiło jej pogorszenie (39,2 proc.) niż poprawa (19,9 proc.). Recesja finansowa dotknęła niemal wszystkie sektory gospodarki za wyjątkiem rolnictwa. Najsilniej złą sytuację odczuły przedsiębiorstwa budowlane i handlowe.
Pomimo pogorszenia się ogólnej kondycji firm, ponad połowa przedsiębiorstw zadeklarowała, że utrzymała swoje miejsce wśród konkurencji (60,2 proc.) w minionym półroczu. W grupie pozostałych firm częściej ich pozycja konkurencyjna poprawiła się (27,2 proc.) niż pogorszyła (12,6 proc.).
Tendencja poprawy konkurencyjnej pozycji na rynku wystąpiła we wszystkich sektorach gospodarki. W sektorze rolnictwa tendencja poprawy jest najsilniejsza i wynika z poprawy sytuacji ogólnej, finansowej oraz ze wzrostu poziomu popytu i cen.
Poziom zatrudnienia
Przeważająca grupa przedsiębiorstw utrzymała stały poziom zatrudnienia (79,2 proc.). W grupie pozostałych firm, częściej malała liczba pracowników (11,1 proc.) niż następował jej wzrost (9,7 proc.).
Wykres 4 - Poziom zatrudnienia firm w I połowie 2014 r.
Jedynie w sektorze usług tendencja przyjęła charakter wzrostu, gdzie przedsiębiorcy częściej zwiększali liczbę pracowników (8,7 proc.), niż ją ograniczali (7,4 proc.).
Optymistycznie w drugą połowę 2014 r.
Trudna sytuacja finansowa, spadający poziom popytu oraz poziom cen, charakteryzujący tendencje pierwszego półrocza 2014 roku, nie przeszkadzają przedsiębiorcom optymistycznie patrzeć w przyszłość. Wprawdzie blisko połowa przedstawicieli firm przewiduje, że sytuacja ogólna ich firm pozostanie w najbliższych 6 miesiącach bez zmian (46,2 proc.), jednak wśród pozostałych przedsiębiorców częściej oczekiwana jest jej poprawa (34,6 proc.) niż pogorszenie (19,2 proc.).
Wykres 5 - Prognozowana sytuacja ogólna firm w II połowie 2014 r.
Poprawy ogólnej sytuacji oczekują firmy ze wszystkich sektorów gospodarki. Najsilniej oczekiwanie poprawy można zaobserwować wśród firm z sektora usług, przemysłu i handlu, czyli tych dziedzin działalności, które na ogół nie opierają się na sezonowości i cykliczności prac. Z kolei przedsiębiorcy z sektora rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa oraz budownictwa, podlegający tym regułom, również oczekują poprawy sytuacji ogólnej, ale w nieco mniejszym stopniu.
Wykres 6 - Prognozowana sytuacja ogólna firm w II połowie 2014 r. według sektorów ekonomicznych
Informacje o badaniu
Badanie nastrojów gospodarczych zostało przeprowadzone w czerwcu 2014 r. z zastosowaniem techniki CAWI przez Instytut Badań i Analiz OSB. W badaniu wzięło udział 1362 przedstawicieli małych firm (54,5 proc. firm jednoosobowych, 41 proc. mikro firm, zatrudniających od 1 do 9 pracowników, oraz 4,5 proc. małych firm, zatrudniających od 10 do 49 osób), które są zarejestrowane w wyszukiwarce firm Firmy.net. Wśród ankietowanych większość zajmuje się działalnością usługową (62,4 proc.), 11,8 proc. - budowlaną, 5,8 proc. - przemysłowo-produkcyjną, 19,10 proc. - handlową, a ok. 0,9 proc. działa w branży rolnej. Z uwagi na liczbę i strukturę respondentów wyniki badania mają charakter reprezentatywny.
źródło: Instytut Badań i Analiz OSB
